Screen Shot 2022-10-29 at 3.47.45 PM
ML Filipinism
Jhed Eduard Guinto

Ang panghihiram ng salita ay isang karaniwang penomenang pangwika. Ito ay isang indikasyon na ang wika ay buhay at tunay na dinamiko. Walang wika ang maituturing na puro, ang lahat ay naghihiraman ng mga salita. Ang penomenang ito ay bunga ng pangangailangan. Ang pangangailangan ng wika sa salita na hindi kabilang dito na kailangan nitong gamitin.

Ang panghihiram ng salita mula sa iba’t ibang wika ay indikasyon na ang Filipino ay patuloy na lumalago bilang isang maituturing na batang wika pa at dumaraan sa patuloy na paglago nito at ebolusyon. Ngunit ang prosesong ito, bilang malaya, ay mayroon ding mga kaakibat na banta na nanghihimok ng pag-iingat.  Isa na rito ang phenomena ng Filipinism. Ito ang mga ni/nalilikhang mga terminolohiya na bunga ng pagbabago nang bahagya sa kahulugan dahil sa hindi tapat na pagsasalin o kakulangan ng akmang katumbas na salita sa Filipino ng mga salita galing sa ibang wika.

Malaki ang epekto ng konteksto sa pagbabago ng kahulugan ng salita. Ang salita bilang signifier at ang ideyang kinatawan nito bilang signified ay maaaring magbago-bago o mapagtibay sa paglipas ng panahon batay na rin sa lipunang nagluwal na konteksto/kahulugan nito batay sa paraan ng paggamit nito sa mga salitang hinihiram. Hindi maaaring palagiang tingnan ang salita at ideya bilang iisang entidad, kung kaya naman ang paglihis sa orihinal na kahulugan o ideya ng salita ay nangyayari. Makikita ang gampanin ng nananangkapan sa wika bilang hulmahan ng kahulugan o ideya nailalakip o kinakatawan ng mga hiniram na salita. Tulad na lamang ng salitang salvage. Ito ay ginamit noong Panahon ng Batas Militar na tumutukoy sa extra-judicial killing o illegal na pagpatay sa ilalim ng terminong Marcos. Ito ay taliwas sa orihinal nitong kahulugan na karaniwang ginagamit para tukuyin o hanapin pa ang mga bagay o bahagi ng isang lumubog na barko na maaari pang mapakinabangan.

Muli ang penomenang ito ay bunga ng kawalan ng tiyak na katumbas na salita o salin ng hiniram na salita. Pinatitingkad ng penomenang ito ang mga puwang sa wikang Filipino na nangangailangang tugunan at mapunan. Ang patuloy na pag-aaral at pagpapalakas sa mga umiiral na wikain sa Pilipinas ay may napakaling maitutulong para maiwasan ang Filipinism. SA UPLB, nagkakaroon ng mga pagsusumikap upang buhayin ang Sentro ng Wikang Filipino upang maging tanggapan na tututok sa mga usaping pangwika at maging tagapanguna sa paglinang ng mga wika sa Pilipinas. Ang Dibisyon ng Wika sa ilalim ng Departamento ng Humanidades ay mayroong programa upang tukuyin at tugunan ang mga pangangailangan sa pagsasalin sa akademikong komunidad ng Unibersidad. Ang patuloy na pag-aalok ng general education na kurso tulad ng Wika1: Wika, Kultura at Lipunan ay mayroon ding kritikal na gampanin upang makatulong na malinang ang kamalayan, kahusayan at interes ng mga iskolar ng Bayan upang linangin ang kanilang mga kahusayan sa wikang Filipino at gamitin ang wikang ito bilang wika ng kanilang disiplina tungo na rin sa intelektuwalisasyon ng wikang Filipino.

Share this on: